Algemeen
"Een monnik in de wereld"
Reformatorisch Dagblad - 16 oktober 2019De vakantie ligt achter ons en het schoolleven is weer begonnen. Wij hebben op de Driestar de luxe dat we niet meteen op de eerste maandag al les hoeven te geven. Desondanks viel de hectiek weer in alle hevigheid naar binnen. De mailbox groette mij met 200 mails. De digibeet in mij moest een cursus volgen over het gebruik van nieuwe digiborden. Afgelopen zaterdag hadden we de reünie en moest ik een lezing geven over 75 jaar Driestargeschiedenis. Ten slotte kwamen de oude en nieuwe klassen mijn lokaal binnengewandeld en heb ik geprobeerd om me de kunst van het lesgeven weer eigen te maken. Het is uiteindelijk toch weer gelukt en er waren soms ook momenten van Vreugde.
Welk een contrast vormt dit alles met de rust van de vakantie. Wij hadden een huis gehuurd bij Brunssum in Limburg. We hebben daar uren gewandeld over de grote stille heide. De bossen weefden zich als een groene tempel over ons heen. Soms ontdekten we kleine stille wateren der rust.
Op een middag zijn we naar Mamelis nabij Vaals gegaan. Daar bevindt zich het Benedictijnse klooster St. Benedictusberg. Mijn dochter wilde daar graag heen, omdat zij samen met een vriendin haar scriptie voor de pabo schreef over Dom van der Laan, de monnik-architect die hier woonde en die dit klooster heeft ontworpen.
Het klooster ligt op een beboste berg te midden van het liefelijke Limburgse heuvelland. We kwamen via een bosweg aan bij de gebouwen en klopten aan bij de poort. De broederportier verwelkomde ons en we kregen zo maar een prachtig gesprek met hem over de stilte en de rust. Zelfs deze oude monnik had een mobiele telefoon, maar zodra het even kon zette hij hem uit, zo vertelde hij ons.
Het leven is in dit klooster gericht op de zeven gebedstijden en de beoefening van boekbinden, steen graveren en de monastieke studie. De kerk is gebouwd volgens de christelijk-symbolische principes zoals Van der Laan die in zijn boek ”De architectonische ruimte” heeft beschreven. De kerk is van een grote eenvoud en soberheid. Zestien monniken zingen hier dagelijks zevenmaal Gregoriaans in oorspronkelijk Latijn. Heel deze kerk ademt vrede en stilte.
Wij protestanten hebben zo onze bezwaren tegen de monastieke wereld. We vinden het maar rooms gedoe en denken meteen aan de misstanden waar Luther tegen vocht. Ik bestrijd niet dat die misstanden er her en der waren en dat er wezenlijke theologische verschillen zijn tussen Rome en Reformatie. We moeten hier echter wel genuanceerd kijken.
De kloosterwereld is zeer oud. In de Vroege Kerk is het monastieke ideaal al vrij vroeg aanvaard als een bijzondere roeping binnen de context van het algemene ascese-ideaal. Men beriep zich op het gemeenschappelijke leven van de eerste christenen, die hun goederen deelden met elkaar en ze tevens uitdeelden aan de armen, Paulus’ woorden over het niet huwen met het oog op de vervolgingen, de geheimzinnige woorden „sommigen zijn gesneden” (Mattheüs 19:12) en het leven van Johannes en Elia in de woestijn.
Wij erkennen de ”Geloofsbelijdenis van Athanasius” als een van onze drie katholieke belijdenissen, maar diezelfde Athanasius schreef ook een ”Leven van Antonius”, dat een lofrede is op het monastieke leven. Ook Augustinus stond in deze traditie: hij is monnik geworden en schreef een ”Kloosterregel”, die nog altijd in gebruik is in sommige kloosters. De kerstening van Europa is vooral door middel van monniken verwerkelijkt. Zonder hen waren we nog steeds Germanen. In de middeleeuwen vormde zich een indrukwekkende christelijke cultuur. Ook na de neergang daarvan bleef Luther monniken als Bernardus van Clairvaux hoogachten en vele nadere reformatoren grepen terug op de monastieke mystici uit de middeleeuwen.
Misschien wordt het op grond van dit alles tijd voor een protestantse herwaardering van de monastieke wereld. Waarom zijn er eigenlijk (op enkele diaconessenhuizen na) geen protestantse kloosters? Hoe heilzaam is het kloosterideaal voor ons te midden van alle hectiek. Laten wij een monnik in de wereld zijn!
De auteur is historicus en filosoof. Hij werkt als docent aan de Driestar hogeschool te Gouda.
Relevante artikelen uit diverse bronnen
Beperkt aantal protestantse kerken viert annunciatie
„Maria laat zien dat genade van Iemand anders komt”
Moet Maria inderdaad meer aandacht krijgen?
Prof. Huijgen: Vier Mariafeest, zing dagelijks het Magnificat
Augustinus, kerkvader voor zowel katholiek als protestant
Eenheid van de kerk
‘Interessant en verrijkend’: Paul van Geest benoemd tot lid Pauselijke Theologische Academie
Een reformatorische kamer binnen het katholieke huis?
Dreigen we de besten te verliezen?
"Rooms-katholicisme en Biblebelt hebben de nodige raakvlakken"
"Reformatie ging al snel internationaal"
"Balanceren tussen waarheid en eenheid"
“Focus bij oecumene op de eenheid in Christus”
"Vijfhonderd jaar Reformatie, een blijvende uitdaging voor de oecumene "
"Het jansenisme. Een rooms-katholieke ketterij?"
"Dr. Plaisier: Radicale stappen voor samengaan Rome en Reformatie"
"Katholiek en hervormd (gereformeerd)"
Hoogleraren over Rome/Reformatie. "Is Rome veranderd?"
„Rooms-Katholieke Kerk bestempelt protestantse gemeente in Alpen als sekte”
"Rooms-katholieken ontdekken Luther als kerkhervormer"
"Oproep voor gezamenlijk avondmaal en eucharistie"
"Boek Veluanus in moderne taal"
"Rooms Katholieke Kerk in zwaar weer"
"Lutherse kerken bevestigen engagement voor de eenheid"
“De kerk heeft toekomst waar ze zich verbindt met anderen”
"Christenen hebben baat bij biecht."
"Biechten mag, in een gesprek van hart tot hart"
"Katholieken gingen stiekem op blote voeten de straat op voor God"
"ds. Hegger: 'Ik wil het wezenlijke van het christendom laten zien'"
"Willibrord, bron van missionaire inspiratie"
"Willibrord, bron van missionaire inspiratie"
Dáárom bidt de Kerk voor de overledenen
"Dominee Pieter Versloot nodigt Groningers uit voor de biecht"
"Paus in Genève: oecumene plaatst Christus boven verdeeldheid"
"Wat is nu wèl het verschil tussen katholiek en protestant?"
Luthers boodschap laat zich niet reduceren tot de "rechtvaardiging van de goddeloze"
“De scheiding tussen Rooms-Katholiek en Protestant is achterhaald”
Hoogleraren over Rome-Reformatie: "Ook de Reformatie heeft een reformatie nodig"
Hoogleraren over Rome/Reformatie. "Is de roomse kerk reformatorischer geworden?"
Collecties in categorie
Algemeen
In deze collectie verschijnen algemene berichten over de verhouding rooms-katholieken en protestanten die niet in een specifieke collectie thuishoren.
Wat is katholiek?
In de volksmond wordt het woord katholiek meestal gebruikt als een synoniem voor de Rooms-Katholieke kerk. Dit is niet juist. In deze collectie wordt duidelijk gemaakt wat het onderscheid is. De formele betekenis van het woord katholiek is universeel of algemeen.
Wat is rooms-katholiek?
Rooms-katholiek is niet hetzelfde als katholiek. Rooms-katholieken zijn volgelingen die de leer van Rome aanhangen. Katholieken zijn christenen bij wie Christus centraal staat in hun geloofsleven.
Wat is protestant?
De protestanste kerken zijn ontstaan na de Reformatie. De bekendste reformatoren waren Luther, Calvijn en Zwingli. Nadat de rooms-katholieke kerk afstand genomen had van de standpunten der reformatoren tijdens het Concilie van Trente, zijn de protestantse kerken ontstaan. In de loop der jaren zijn dat in Nederland, door kerkscheuringen, verschillende denominaties geworden, zoals, Protestantse Kerk in Nederland, Hersteld Hervormde Kerk, Gereformeerde Gemeenten, Christelijk Gereformeerde Kerk en nog andere.
Vijf sola's
In de Reformatie is met name opgeroepen om terug te gaan naar de echte kenmerken van de Vroege Kerk. Met name de mistoestanden in de vorm van aflaten, goede werken en heiligverklaringen werden aan de kaak gesteld. Daartegenover werden, op de Bijbel gebaseerde, waarheden zoals het Woord, genade, geloof, Christus en de glorie van God op de voorgrond geplaatst.
Rechtvaardiging & heiliging
Luther ontdekte bij de bestudering van de brief aan de Galaten hoe zondige mensen rechtvaardig voor God kunnen worden. Hij ontdekte hierin dat hetgeen geleerd werd door Rome in tegenstelling was met hetgeen Gods Woord hierover zegt. De Bijbel zegt dat we alleen door het geloof in Jezus Christus gerechtvaardigd kunnen worden.
Belijdenisgeschriften
Zowel de kerken van de Reformatie als de rooms-katholieke kerk hebben belijdenisgeschriften. Bij de Nederlandse protestantse kerken moet dan met name gedacht worden aan de Heidelbergse Catechismus, de Nederlandse Geloofsbelijdenis en de Dordtse Leerregels. Bij de Rooms-Katholieke kerk kennenwe de Cathechismus van de Rooms-Katholieke kerk, diverse pauselijke encyclieken en besluiten van concilies.
Kerkorde, liturgie en ambten
Vanaf het ontstaan van de christelijke kerk is er aandacht geweest voor de handhaving van kerkelijke orde, voor inrichting van de eredienst en voor de vervulling van de ambten. Na de reformatie zijn er grote verschillen ontstaan op dit gebied tussen protestanten en rooms-katholieken.
Verwijzingen naar boeken
Over de reformatie en de verhouding Rome - Reformatie zijn vele boeken verschenen. In deze categorie worden fragmenten uit boeken weergegeven die van belang zijn voor de wederzijdse beeldvorming tussen rooms-katholieken en protestanten (Komende tijd worden nog meer relevante boekfragmenten toegevoegd)
Overige relevante artikelen
In allerlei periodieken is geschreven over de verhouding Rome - Reformatie. In deze collectie een groot aantal artikelen die niet specifiek zijn toegewezen aan een bepaalde categorie.