Buitenlandse bisschoppen en Nederlandse katholieken positief over synodedocument. ‘Spiritueel en concreet’

Het enthousiasme over het synoderesultaat is groot. Dat leken meer inspraak gaan krijgen bij besluitvormingsprocessen en bisschopsbenoemingen, dat bisschoppen en pastoors meer verantwoording moeten afleggen, dat een nieuwe kerkelijke cultuur van dialoog en luisterbereidheid zich in de hele kerk moet nestelen, krijgt breed bijval.

Een groot aantal van de synodebesluiten zal de komende maanden en wellicht jaren nog in kerkelijke wetgeving moeten worden omgezet.

‘Een mooi document dat veel wegen open’, becommentarieert de Belgische kardinaal Jozef de Kesel het slotdocument tijdens een persconferentie.

‘Het slotdocument bevalt me zeer goed, omdat het erg rijk van inhoud is en veel concrete aanwijzingen geeft’, zei de voorzitter van de Zwitserse bisschoppenconferentie. ‘Het opent nieuwe perspectieven en het gaat in op zaken die katholieken in Zwitserland aan de orde hebben gesteld’, stelde hij verheugd vast, wijzend op het ‘vrouwenvraagstuk’, migratie en diversiteit.

Ook de voorzitter van de Duitse bisschoppen toont zich tevreden. ‘Het gaat om een nieuwe kerkelijke cultuur’, stelt bisschop Georg Bätzing. ‘Medeverantwoordelijkheid van gelovigen wordt op alle niveaus als beslissend element toegevoegd aan de hiërarchische basisstructuur van de Katholieke Kerk: dit is iets nieuws!’.

Nederlandse bisschoppen gaan document bestuderen

De Nederlandse afgevaardigde, hulpbisschop Ted Hoogenboom, wil na afloop van de synode niet reageren op de genomen besluiten. De woordvoerder van de Nederlandse bisschoppen verwijst naar de paar regels die Hoogenboom op de website van de kerkprovincie schrijft.

Daarin noemt Hoogenboom het ‘een voorrecht om aan beide zittingen van de synode deel te nemen en er getuige van te zijn hoe diverse vruchten van de ‘gesprekken in de Geest’ groeiden en rijpten’.

Anna Kruse, de woordvoerder van de bisschoppenconferentie laat weten dat de Nederlandse bisschoppen het slotdocument bestuderen na ‘terugkoppeling van monseigneur Hoogenboom’.

Pater Mark-Robin Hoogland, voorzitter Konferentie Nederlandse Religieuzen (KNR): ‘Ik ben benieuwd wat er nog loskomt’

‘Het slotdocument doet mij ademen. Het opent veel deuren naar de toekomst. Dat is een resultaat van een proces vol ontmoeting en luisteren. Dat spreekt mij zeer aan, omdat het mensen dichter bij elkaar brengt. Tegelijkertijd zijn we niet zo goed in luisteren, dat geeft het document ook aan. Goed luisteren vergt veel geduld en nederigheid.

Ik vind het mooi dat het document een aantal dingen aanstipt waar we voorheen niet zo openlijk over spraken. Dan heb ik het met name over de pijn die er is door uitsluiting. Groepen worden met name genoemd. Door de pijn zo te benoemen krijgen de mensen die zich geen onderdeel van de kerk meer voelen, erkenning.

Wat ik ook heel mooi vind, is het stuk dat gaat over de rol van bisschoppen. Alle gedoopten zijn medeverantwoordelijk, bisschoppen hebben een bijzondere taak. Er wordt geschreven dat bisschoppen transparanter kunnen zijn en dat er meer verantwoording mag worden afgelegd over hun besluiten. Daardoor hoef je je als leidinggevende bisschop niet bedreigd te voelen. De verantwoordelijkheid die je draagt, wordt gevoed door de mede-gedoopten. In die zin groei je mee.

Voor de religieuzen is dit document een erkenning dat iedereen bij de kerk mag horen. Wij zijn vanuit onze activiteiten en gebedsleven in het bijzonder betrokken op mensen die niet in het centrum van de kerk en de maatschappij staan. De welkome houding die je bij veel religieuzen kunt vinden, zie je terug in het document. Dat is voor ons een hart onder de riem.

De synodale methode zie ik echt als een kans voor de toekomst. Welke deuren nu opengaan, weet ik niet. Maar als deze luistermethode dé geaccepteerde methode wordt in de kerk om met elkaar, met situaties of kwesties om te gaan, dan zal er inhoudelijk veel veranderen. Ik ben benieuwd wat er nog loskomt.

Ik denk dat dit document ook wat kan betekenen buiten de kerk. Dan heb ik het bijvoorbeeld over de profetische rol van de kerk waarbij dialoog een betere weg is dan geweld. Als je dat als kerk daadwerkelijk binnen de kerk kunt praktiseren én in dialoog naar buiten toe, dan word je een licht voor de wereld. Dan kun je ook voor mensen die zich niet-gelovig noemen, iets betekenen. In Christus’ naam.’

Laetitia van der Lans, theoloog en betrokken bij het Netwerk Katholieke Vrouwen in Nederland: ‘Vrouwen krijgen een rol’

‘Deze uitkomst is veel meer dan waarop ik had gehoopt. Toen ik het slotdocument las, maakte mijn hart een sprong van vreugde. De verandering naar een synodale kerk is in gang gezet, dit is niet meer om terug te draaien. Ik ben dankbaar dat al die thema’s die door zoveel vrouwen in Nederland zijn ingebracht en opgenomen in het rapport ‘Zij heeft een verhaal’ nu terug te lezen zijn in het slotdocument.

De grotere inspraak die leken gaan krijgen maakt dat ook vrouwen een rol krijgen bij de besluitvorming in de Katholieke Kerk. Dit slotdocument maakt de weg vrij voor meer vrouwen in leidinggevende functies op alle niveaus in de kerk. Dat de tijd nu nog niet rijp blijkt is voor vrouwelijke diakens, betekent niet dat het onderwerp van tafel is.

Ik ben niet somber over het vinden van leken voor pastorale raden op bisdom- en parochieniveau. In de jaren ’70 en ‘80, was er sprake van een klerikale hiërarchische kerk, terwijl we nu toewerken naar een synodale kerk. Daardoor is de rol van leken veel serieuzer gewaarborgd.

Ik was totaal verrast dat mijn foto te zien was in een van de films in de synodezaal. Dat heeft me het gevoel gegeven dat de input die we met al die vrouwen in Nederland geleverd hebben, echt door is gekomen tot in de synodezaal. Dat er geluisterd is naar al onze verhalen. Dat we serieus genomen zijn. Dat ik op die manier spreekbuis kan zijn van zoveel vrouwen. Dat geeft me oprecht een gevoel van grote dankbaarheid. ‘Hupsakee, aan de slag met de synodale kerk!’

Richard Steenvoorde, dominicaan en lid van de landelijke Werkgroep Synodaliteit: ‘Geven we gescheidenen de ruimte?’

‘Ik ben aangenaam verrast door de uitkomst. Ik vind het document niet alleen spiritueel maar ook heel concreet. Er zijn een paar dingen die mij opvallen. Allereerst dat er vooral wordt gesproken over een kerk die onderweg is. Dat lees je door het hele document heen. En dat de synode in dienst staat van de missie. Daarin herken ik hoe wij als dominicanen in het leven staan: er zijn regels en bestuurslagen, maar we handelen altijd ten dienste van de verkondiging.

Opvallend vind ik de discussie over de plek van theologen in de kerk. Theologen hebben zich vaak afgevraagd: ‘Waar staan we eigenlijk binnen de kerk?’ Nu wordt duidelijk een driehoeksdialoog geopperd: tussen bisschoppen, theologen en de rest van het gelovige volk. Deze drie moeten met elkaar in gesprek zijn én blijven.

Daarbij vind ik het interessant om te lezen dat de vraag wordt gesteld of je binnen de kerk iemand nodig hebt met ‘luisteren’ als speciale taak. Of dat dit de verantwoordelijkheid van iedereen is. Hoe luister je nu naar de marginale stemmen? Hoe verlies je die niet uit het oog? Hoe inclusief is de kerk? Ik ben persoonlijk wel voor het aanwijzen van iemand die specifiek op deze vragen let en in de gaten houdt of je als kerk geen geluid mist.

Er zit nog wel een spanning in het punt over de pastorale raden. Aan de ene kant wil je zoveel mogelijk stemmen laten horen, van jong tot oud. Maar het botst ook gauw met de vraag: wat doen we als de levens van die mensen niet zogenoemd perfect zijn gelopen? Laat je bijvoorbeeld gescheiden mensen in de raden toe? Want die kunnen uiteraard ook missionair meebewegen, het leergezag respecteren en juist hun relevante ervaring inbrengen. Geven we deze mensen de ruimte, of laten we mensen met een masker opzitten waardoor die pijn verborgen blijft?

Het document is eerlijk en zelfkritisch in hoe wij als kerk opereren naar de buitenwereld toe. Daar schieten we tekort. Daarbij gaat het bijvoorbeeld over de oecumene, onze aanwezigheid in de digitale wereld en de begeleiding van jongeren. Mijn persoonlijke zorg is ook wel de zorg voor de ‘armen van geest’. Vanuit het studentenpastoraat zien we dat de geestelijke armoede van binnen soms erger is dan dat je van buiten ziet. Dat aspect mis ik nog.’