Is de Rooms-Katholieke Kerk een ‘dwalende’ kerk?

Sommige christenen die over andere denominaties spreken, gebruiken graag het woord ‘dwalen’: wij bewandelen de rechte weg, de anderen dwalen. Het Nieuwe Testament gebruikt het woord ook (bijv. Efez. 4:14; 2 Thess. 2:11; Hebr. 5:2; 2 Petr. 2:18; 3:17; 1 Joh. 4:6). Maar dan gaat het toch echt om grove zonde, inclusief ketterij, en niet om christenen ‘die er een andere mening op nahouden’. Onze vraag wordt dan: bevat de RK Kerk ‘ketterij’?

Wat die ‘ketterij’ betreft: het hangt er maar van af wat je met ketterij bedoelt. Voor mijzelf vind ik het zinnig de term te reserveren voor dwaalleer die zo ingrijpend is dat je moet betwijfelen of de desbetreffende persoon wel behouden kan worden. Ik denk met name aan de leer van de drie-eenheid, aan de godheid van Christus, aan de verzoenende betekenis van zijn kruiswerk. Wat dat betreft is de RK Kerk zo orthodox als maar kan, aangezien zij volledig de Geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel onderschrijft. Natuurlijk zijn er vrijzinnigen in de RK Kerk, maar die heb je in vele denominaties, vooral in volkskerken; zij representeren niet het officiële leerstandpunt.

De RK Kerk maakt een scherp onderscheid tussen ‘aanbidden’ (je mag alleen God en zijn Zoon aanbidden) en ‘vereren’ (dat doe je met de heiligen)Vanwege het onderschrijven van deze geloofsbelijdenis kan de paus, of het pauselijk bestel, nooit de Antichrist zijn, want de Antichrist loochent de Vader en de Zoon alsmede het feit dat Jezus de Christus is en dat Hij in het vlees gekomen is (1 Joh. 2:22; 4:3) – en dit loochent de RK Kerk nu juist uitdrukkelijk niet.

Natuurlijk kent de RK Kerk allerlei leringen die door alle of de meeste protestanten worden afgewezen. Ik noem slechts het centrale Petrusambt (het pausdom), de onbevlekte ontvangenis en de tenhemelopneming van Maria, de voorbede door Maria en de heiligen, het bidden tot overledenen (Maria en de heiligen), de transsubstantiatieleer (de leer dat in de Eucharistie brood en wijn veranderen in het lichaam en bloed van Christus), de leer van het vagevuur en van de aflaten. Een protestant mag dat best ‘verkeerde leringen’ noemen (zoals een katholiek het loochenen van deze zaken ‘verkeerde leringen’ mag noemen). Maar de vraag is: zou iemand durven beweren dat iemand die zich aan de paus onderwerpt, of tot Maria bidt, of in de transsubstantiatie gelooft, niet behouden kan worden? Op welke gronden dan? Je wordt toch behouden door belijdenis van je zonden en door het geloof in Jezus Christus, de Zoon van God, en het verzoeningswerk dat Hij volbracht heeft? Wie durft daar extra voorwaarden aan toe te voegen? Dan kunnen protestanten evengoed elkaar verwijten dat de één kinderen en de ander gelovigen doopt; of dat de één vrouwen op de kansel toelaat en de ander niet; dat de één in de Geestesgaven gelooft en de ander niet; dat de één in een toekomstig duizendjarig rijk gelooft en de ander niet. Daar kunnen we best een pittig debat over voeren. Maar wie zou daar iemands eeuwige behoudenis aan willen ophangen? Doe dat dan ook niet wat betreft onze rooms-katholieke broeders en zusters!

*De RK Kerk maakt een scherp onderscheid tussen ‘aanbidden’ (je mag alleen God en zijn Zoon aanbidden) en ‘vereren’ (dat doe je met de heiligen).*

Daar komt trouwens wel bij dat veel protestanten elkaar wijsmaken dat op bepaalde punten de RK Kerk wel degelijk fundamentele dwalingen erop nahoudt:

‘Katholieken aanbidden Maria, en dat is onbijbels.’ – Maar dan doen katholieken helemaal niet! De RK Kerk maakt een scherp onderscheid tussen ‘aanbidden’ (je mag alleen God en zijn Zoon aanbidden) en ‘vereren’ (dat doe je met de heiligen). Met dit laatste heb ik geen moeite: ik ben ook een vereerder van Maria (net als ik dat van mijn eigen vrouw ben). (iemand gaf Maria’s woorden in Lukas 1:48 eens als volgt weer: “Van nu aan zullen alle geslachten mij gelukkig prijzen, behalve de protestanten…’).

‘Katholieken leren dat je goede werken moet doen om in de hemel te komen.” – Net als bij het vorige punt zou ik hier van echte ketterij spreken – als het tenminste wáár was dat katholieken dit leren! Paus Benedictus XVI heeft het zo uitgedrukt: ‘Een mens wordt gerechtvaardigd door geloof – maar dan wel een geloof dat door liefde werkt’ (Gal. 5:6). Met andere woorden: een geloof dat geen vruchten voortbrengt, is een dood geloof (Jak. 2:22,24,26). In die zin kun je wel degelijk zeggen dat geen mens in de hemel komt die geen goede werken heeft gedaan, namelijk de goede werken die de vrucht van het geloof zijn (vgl. Efez. 2:10). Het Concilie van Trente dacht dat Luther leerde dat, als je maar geloofde, alles oké was, hoe je leven er verder ook uitzag. Dat leerde Luther helemaal niet. Protestanten dachten dat de RK Kerk leerde dat een mens door zijn eigen verdiensten in de hemel kwam. Dat leerde de Kerk helemaal niet.

‘Katholieken leren dat Christus elke dag in de mis opnieuw geofferd moet worden.’ – Als dat zo was, zou ik dat inderdaad een ketterij noemen. Maar de RK Kerk leert dat niet. Zoals een priester eens tegen me zei: ‘Katholieken hebben ook Hebr. 7:27; 9:12 en 10:10 in hun Bijbel staan: Christus is eens voor altijd geofferd.’ Wat katholieken wél geloven, is dat Christus en zijn offer elke keer opnieuw in de Eucharistie ‘present’ worden gesteld. Dat zouden protestanten misschien anders uitdrukken, maar een ketterij kun je het moeilijk noemen.

Er zouden nog wel meer punten te noemen zijn, zoals: moet je katholiek zijn om behouden te kunnen worden? Hoe zit het met de ‘onfeilbaarheid’ van de paus? Is in de RK Kerk de ‘traditie’ niet net zo belangrijk als de Schrift. Maar helaas… mijn column zit vol!