Bisschoppensynode in Rome spreekt achter gesloten deuren met ‘verrassende openheid over vrouwenthema’

‘Voor de diakenwijding van vrouwen ligt nu alles op tafel’, zegt een van de synodeleden op voorwaarde van anonimiteit. En hij vervolgt: ‘Het gevoel is dat er nu eindelijk een besluit genomen kan gaan worden’.

‘Er is een verrassende openheid over het vrouwenvraagstuk’, zegt een ander synodelid bij het verlaten van de Vaticaanse synodehal, ook al is het nog lastig inschatten hoe precies de verhoudingen liggen tussen behoudende en vernieuwingsgezinde stemmen.

Volgens deze Europese bisschop is het thema homoseksualiteit - dat een paar dagen eerder in enkele van de deelgroepen werd besproken - ‘in verschillende culturen nog omstreden’. Maar als het over de rol van vrouwen in de kerk gaat, merkt hij tijdens de discussies ‘dat deze kwestie wereldwijd overal speelt’.

Van vrijdag tot en met dinsdag gingen alle discussies over de vraag hoe alle gelovigen ‘medeverantwoordelijk voor de zending’ van de kerk kunnen zijn. Dat gaat over een heel scala aan onderwerpen, waarvan de plaats van vrouwen in de Rooms-Katholieke Kerk de meest in het oog springende is.

preekstoel

Heel behoedzaam probeert het Vaticaan de pers en de buitenwereld af te schermen van wat de 365 synodevaders en -moeders achter de gesloten deuren bespreken. Tot en met het gebruik van rookgordijnen en afleidingsmanoeuvres die tot in de synodehal tot fronsende wenkbrauwen leiden.

‘Het thema priesterschap voor vrouwen is nog niet aan de orde geweest’, zei een cisterciënzerabt maandag tijdens een persconferentie. Dinsdag somde een woordvoerder een lange lijst van onderwerpen op van thema’s die door deelgroepen en deelnemers zouden zijn besproken of aangestipt. Ook over ‘het vrouwenvraagstuk’.

Zo ging het over het gebruik van ‘inclusieve’, mannelijke én vrouwelijke taal, of over het toelaten van vrouwen tot de preekstoel tijdens de eucharistieviering. De woordvoerder gaf zelfs toe dat het thema ‘diakenwijding van vrouwen’ op tafel was gekomen.

Maar de woordvoerder repte niet over ‘vrouwelijke priesters’.

‘niet representatief’

Wie echter met deelnemers aan de synode spreekt, hoort een ander verhaal. ‘Natuurlijk is er over de priesterwijding van vrouwen gesproken’, zegt de een. ‘En ook over de mogelijkheid van vrouwelijke kardinalen.’ En waarom geen vrouw als nuntius, pauselijk ambassadeur?

Diezelfde dinsdag mocht de Australische hoogleraar filosofie Renée Köhler-Ryan haar synode-ervaringen op de persconferentie delen. De vraag naar vrouwelijke priesters noemde zij ‘een niche-onderwerp’ omdat vrouwen die in de kerk werken ‘met andere vragen bezig zijn’.

Diverse synodeleden zijn echter verbaasd dat het Vaticaan juist deze filosofe heeft gevraagd het woord te voeren. Zij is volgens een van hen ‘in het geheel niet representatief’ voor de discussies in de synodehal.

driekwart

Dinsdagmiddag, toen het vrouwenthema werd besproken, hadden volgens ingewijden ‘vrijwel slechts vrouwen’ het woord genomen. En die hadden geen blad voor de mond genomen.

Dat is wellicht ook te danken aan de wijze waarop deze synode is georganiseerd. Iemand vertelt hoe de ervaring in deze synode verschilt van de Europese synodale voorbereidingsontmoeting afgelopen februari in Praag.

Toen was slechts een minderheid van de deelnemers bisschop. Tijdens deze bisschoppensynode is het andersom: hier draagt driekwart van de deelnemers een mijter. Maar het spreken van de niet-bisschoppen is in Rome juist vrijer dan in Praag.

speculatie

Dat komt ‘omdat hier in kleine groepen gesproken wordt, de leken geen lid zijn van een delegatie die wordt geleid door een bisschop en zij voelen zich dus niet door hun bisschop gecontroleerd’. Alle niet-bisschoppen, waaronder 54 vrouwen, zijn niet door hun bisschoppenconferentie, maar direct door de paus benoemd.

Over de vraag waarom het Vaticaan de discussies over vrouwelijke priesters uit de pers wil houden wordt gespeculeerd.

Een van de synodedeelnemers zegt: ‘Er zijn twee thema’s die momenteel tot een schisma in de wereldwijde Katholieke Kerk zouden kunnen leiden en de priesterwijding van vrouwen is er een van. De ander betreft homoseksualiteit en andere gendervraagstukken’.

verbod

Omdat paus Johannes Paulus II in 1994 de discussie over vrouwelijke priester probeerde definitief te sluiten, ligt het opnieuw openen ervan uiterst gevoelig.

Verschillende synodedeelnemers wijzen er dan ook op dat het simpele feit dàt er nu open en bloot in het Vaticaan over gesproken wordt - al is het achter gesloten deuren - een stap vooruit is waarvan de betekenis moeilijk onderschat kan worden.

Maar het is te heikel en te vroeg. Dus zetten de vernieuwingsgezinde deelnemers alle kaarten op de diakenwijding van vrouwen. Daarop rust namelijk geen pauselijk verbod.

Historisch: vrouwelijke voorzitter

De veranderende plaats van vrouwen in de Rooms-Katholieke Kerk wordt onder meer gesymboliseerd door het feit dat vorige week vrijdag voor het eerst in de kerkgeschiedenis een vrouw de voorzittershamer van een bisschoppensynode mocht hanteren.

Die eer viel ten deel aan de 74-jarige Maria de los Dolores Palencia Gomes uit Mexico. Deze vrouwelijke religieuze toonde zich daarover zeer verheugd. ‘Ik ben al meer dan vijftig jaar religieuze en heb vrijwel al mijn tijd doorgebracht met armen, met boeren, basisgemeenschappen en met migranten. Dat ik in meer dan twintig eeuwen de eerste vrouw ben die een vergadering van bisschoppen voorzit, is een geschenk en tegelijkertijd een verantwoordelijkheid, een uitnodiging om te laten zien wat wij als vrouwen ten dienste kunnen stellen van het evangelie’.

Afbeelding van Yolanda Coervers via Pixabay