"Onthullend inzicht in roomse leer en praktijk"

Het eerste deel van het boek geeft veel informatie over de stichting en de uitbouw. Aan de orde komen onder andere de verbreiding, de kerkvergaderingen, ketterijen, de oosters-katholieke kerken, de liturgie, overzichten van de orden in Nederland en België en van de heiligen. Het tweede deel geeft een overzicht van de leer, de dogmatiek en de zedenleer, en van de kerkvaders en kerkleraren. De Rooms-Katholieke Kerk beschouwt zich als de ware kerk van Christus en baseert zich op de door God geopenbaarde waarheden die vanuit twee bronnen door Christus aan haar toevertrouwd zijn: de Bijbel (inclusief de apocriefe geschriften) en de traditie (overlevering; het doorgeven, verklaren, becommentariëren én beleven van het apostolisch geloof, blz. 308). De leer rond Maria (de dogma''s van respectievelijk de maagdelijkheid, de onbevlekte ontvangenis, de tenhemelopneming) krijgt veel aandacht. Het dogma Maria-Tenhemelopneming is het tot nu toe laatste dat het kerkelijk leergezag heeft afgekondigd (blz. 336). Het derde deel handelt over het ambt. Het bevat een biografisch overzicht van alle pausen en tegenpausen (250 bladzijden!) en behandelt de volgende onderwerpen: kardinalen, bisschoppen, priesters en diakens. Het vierde deel van het boek, met als titel Bestuur, geeft een overzicht van bisdommen, prelaturen, parochies en dekenaten, de soevereine staat en kerkelijk recht. Een literatuuroverzicht en een uitgebreid register (45 bladzijden) sluiten het boek af.

Het handboek is een must voor degenen die zich willen verdiepen in de leer en de praktijk van de Rooms-Katholieke Kerk. De totale huishouding van de kerk komt aan de orde. Als het gaat om de totstandkoming van de processen en de randvoorwaarden voor de heiligverklaring en de daaraan voorafgaande zaligverklaring (blz. 241) wordt duidelijk dat de macht alleen in de handen van de paus ligt. De uitspraken van het Concilie van Trente (1545-1563), over onder andere de erfzonde, de zeven sacramenten en de rechtvaardiging, worden beschreven. "Voor de rechtvaardiging is heiligmakende genade nodig, omdat heiliging niet alleen het onderhouden van de Wet is, maar nog meer het zich inzetten en het zich wegcijferen voor de gemeenschap van Christus en voor de medemens door gebed en goede werken. De rechtvaardiging begint met geloof, maar zonder de heiligmakende genade komt de mens niet tot rechtvaardiging, ondanks het geloof " (blz. 352). De beschrijving van de zeven sacramenten geeft helder aan dat ze dienen als "toevoerkanalen van de genade." Veel aandacht krijgt de centrale plaats van het sacrament van de doop. "Zonder het doopsel blijven de andere sacramenten voor de mens onbereikbaar." Het doopsel is wel het eerste en het noodzakelijkste sacrament, maar het voornaamste sacrament is dat van de eucharistie. De leer van de transsubstantiatie wordt beschreven en beleden (blz. 357). Ook de leer van de aflaat wordt aan de orde gesteld. "De aflaat is een mate van kwijtschelding van tijdelijke zondestraffen door de Kerk. De Kerk acht zich daartoe gerechtigd op grond van de onschatbare verdiensten, waarmee allereerst haar goddelijke stichter Jezus Christus en vervolgens ook haar heiligen de geloofsgemeenschap hebben verrijkt" (blz. 361, 362). Ten aanzien van de huwelijkssluiting wordt een aantal voorwaarden genoemd (blz. 371).

Uitgaande van de leer van de onaantastbaarheid van het menselijk leven wijst de kerk abortus en gebruik van voorbehoedsmiddelen af (blz. 372).

Rome en Reformatie zijn niet dichter tot elkaar gekomen. Dat bewijst niet alleen dit boek, maar daarvan getuigen ook de besluiten die genomen zijn op de recent gehouden bisschoppensynode onder leiding van de nieuwe paus, Benedictus XVI. De schrijver wijst erop dat er wel veel gesprekken geweest zijn met andere kerken over de mogelijkheid van hereniging, maar dat er op hoofdpunten geen sprake van een doorbraak is. Het boek kan goed dienen als uitgangspunt voor een gesprek met rooms-katholieken. Hiervoor kan gebruik worden gemaakt van de inleiding: kernpunten van de Rooms-Katholieke Kerk (blz. 13, 14).

N.a.v. "De Rooms-Katholieke Kerk. Het complete handboek", door Hans Wortelboer; uitg. Kok, Kampen, 2005; ISBN 9043511 21; 815 blz.; ‚ 45,00.